Skutki braku empatii

Co się dzieje, kiedy dziecko nie zostaje obdarzone empatią?

Z doświadczenia obserwuję, że taki człowiek żyje w poczuciu urazy, bycia nie wysłuchanym, nie branym pod uwagę, a może nawet niesłusznie potraktowanym.

Takie sytuacje zrywają bliskie, szczere i prawdziwe więzi,oparte na rozmowach o tym co czuję, co jest dla mnie ważne, co mi robi to, jak Ty mnie traktujesz, co ja sobie myślę, co bym chciała, czego potrzebuję, by żyć z Tobą w rzeczywistej, a nie udawanej relacji. Jeśli nie udaję, to nie muszę mówić o pogodzie, sąsiadach, chorobach innych, życiu innych, bo mogę o sobie i o Tobie. Biorę pod uwagę Ciebie i siebie - to co czujemy i o tym rozmawiamy. Mówimy o tym, czego nam potrzeba i zastanawiamy się jak znaleźć takie sposoby życia, by każdy był wzięty pod uwagę.

Jeśli małe dziecko opowiada o tym,  że zdarzyło się coś złego, że wbiło patyk pod oko brata, że się boi, że się wystraszyło, a w zamian dostaje lanie lub w łagodnej wersji siarczysty opieprz, to zostaje skrzywdzone na całe życie.

Na prawdę, nie żartuję! Widzę to często w dorosłych relacjach, kiedy dojrzałe dzieci mają żal o niesprawiedliwe potraktowanie do swoich rodziców, którzy nie mają pojęcia o zranieniu. Dlaczego?

Ponieważ zabrakło EMPATII, zabrakło słuchania się na wzajem. Zabrakło mówienia w języku ja.

Co możesz zrobić dziś?

Możesz w takiej sytuacji powiedzieć do dziecka:

- och widzę, że chyba bardzo się wystraszyłeś? Boisz się, że będę krzyczeć?
- mamo, bo to nie moja wina...
- aha, powiedz mi jak Ty to widzisz
- mamo, bo on mi dokuczał
- słyszę, że bardzo Ci było ciężko
- tak, ja nie chciałem, to niechcący, przepraszam
- słyszę, że byłeś zdenerwowany, że nie wiedziałeś co robisz, że teraz się boisz, że jest Ci smutno, bo chcesz czuć się bezpiecznie i chcesz, by Twojemu bratu nic nie było
- tak mamusiu, nie jesteś na mnie zła?

I dopiero teraz mogę powiedzieć:

#EmpatiawNVC #obserwacjaNVC

"Wiesz kochanie, kiedy zobaczyłam ranę pod okiem Szymka, to bardzo się wystraszyłam, bo chcę byście byli bezpieczni. Dlatego ważne jest dla mnie to, co mówisz. Chcę też miło spędzać czas z Wami na spacerze. Co możemy teraz zrobić?"

I tu pojawia się przestrzeń do zaopiekowania się chorą buzia malucha, i wystraszonym sercem mamy i starszaka. Może dzieciaki coś wymyślą, a może ja.

A co zrobić z dorosłym zranieniem? Jak my dorosłe dzieci naszych rodziców możemy naprawić to, co nam nie służy od lat? Jakiś wewnętrzny uraz, który zatruwa nam nasze relacje? Jak je odbudować, by nie spotykać się po to tylko, by gadać o pogodzie, zdrowiu i sąsiadach. Nie mam nic przeciwko takim rozmowom. Jednocześnie zauważam, że czasami brakuje mi czegoś głębszego. Troski o to, co faktycznie jest ważne dla mnie i dla tego drugiego.

Macie jakieś pomysły?

Jak chyba mam! Podzielę się nimi następnym razem.

Empatia

#Empatia lekiem na całe zło

Empatia, w dużym skrócie, to umiejętność zobaczenia świata z perspektywy danego człowieka. To trochę jak współodczuwanie, próba wyobrażenia sobie tego, co czuje druga osoba, próba zgadnięcia, dopytania się co może czuć. Nade wszystko jest to głównie aktywne słuchanie, bycie przy drugim w trakcie przeżywania przez niego danego uczucia.

Empatia nie jest współczuciem.

W empatii nie ma miejsca na:

•  ocenianie
• doradzanie
• pocieszanie
• odwracanie uwagi

Empatia to gotowość towarzyszenia drugiemu w tym co przeżywa. To zgoda na jego uczucia. Na każde uczucie.

W empatii jest miejsce na:

• aktywne słuchanie (hmm, aha, ach)
• uważne bycie w 100%
• krótkie parafrazowanie
•  przytulanie (o ile druga strona ma na to zgodę)
• utrzymanie kontaktu wzrokowego

#Empatia

 Empatia nie równa się zgodzie na zachowanie. Nie oznacza też, że zgadzam się z tym, co mówi druga strona. W empatii jest miejsce na moje własne zdanie, z jednoczesnym poszanowaniem drugiego.
Mogę obdarzyć wzburzone i rozzłoszczone dziecko empatią i jednocześnie mieć przekonanie, że to jak sę zachowało nie podoba mi się. Czyli wysłuchuję bijące się dzieci, słucham każdego z nich, bez oceniania i wówczas kiedy zobaczę w ich ciałach ulgę (dziecko wyraźnie się uspakaja, przestaje płakać, słyszę wręcz typowe "uffff" lub pojawia się na buzi uśmiech)

to dopiero pojawia się PRZESTRZEŃ dla mnie. Teraz dopiero dziecko jest w stanie mnie wysłuchać i wziąć pod uwagę to, że dla mnie ważne jest bezpieczeństwo każdego z nich i moje własne. W takich momencie dziecko może usłyszeć i wziąć sobie do serca to, że nie zgadzam się na ranienie innych, ani jego samego, bo dobro wszystkich jest dla mnie bardzo ważne.

Nie chodzi o zgodę na bicie się dzieci. Chodzi o wysłuchanie ich, o wzięcie pod uwagę ich uczuć i potrzeb. oni są tak zalani emocjami, że nie są w stanie mnie usłyszeć. Po prostu nie mają kontaktu ze swoim racjonalnym myśleniem. Zresztą ja też tak mam. Kiedy ogarnia mnie złość, to po prostu "wychodzę z siebie" i nic do mnie nie dociera: żadne oceniania (broń Boże!) żadne doradzanie ani tym bardziej pocieszanie typu "inni to mają gorzej, nie narzekaj". Jak ja tego nie cierpię. Albo gadka typu: "złość piękności szkodzi". A mnie nie szkodzi i koniec, i dosłownie, i wręcz mi służy!

Jak służy? Co się dzieje, kiedy empatii nie dostajesz? O tym w następnym poście.

Jak mówić do dzieci?

Jak mówić, by dzieci nas słuchały?

To pytanie spędzało mi kiedyś sen z powiek. Zdarza się, że nadal je sobie zadaję i szukam najlepszej formy komunikacji, też po to, by dzieci chciały słuchać i mnie. Ta dobra komunikacja i bliskość, zrozumienie i łatwość jest dla mnie ważna. Chodzi mi o to bym jako mama była brana pod uwagę i by brać pod uwagę dziecko.

Obie strony są dla mnie ważne. Chcę wiedzieć o co i mnie i im chodzi, chcę by moje potrzeby i dzieci były równie ważne, zauważone i wzięte pod uwagę też wtedy, kiedy nie mogą być spełnione.

Mogę więc posłuchać dziecka, któremu podoba się zabawka w sklepie, ale nie muszę jej od razu kupować. To, że biorę pod uwagę, to, że dziecko jej chce, nie znaczy, że ją kupię.

Mogę też nie chcieć tego słuchać, być zmęczoną, chcieć zrobić szybko zakupy i z łatwości i bez wstydu wyjść ze sklepu. Dlatego czasami trdno mi znaleźć przestrzeń na słuchanie dziecka, które akurat chce powiedzieć, że jakaś zabawka bardzo się mu podoba i mówi to poprzez zdanie:

"mamo kup mi ją"

Zamiast więc narzekać na dziecko lub je straszyć, mówię, że dziś czuję się bardzo zmęczona, chcę szybko zrobić zakupy i z łatwością wyjść ze sklepu. I tak, mówię to nawet do dwu-trzy latka, który zapewne się ze mną nie zgadza, bo ono akurat ma inną potrzebę: chcę bym go wysłuchała, zachwyciła się nową zabawką, wzięła do ręki, a najlepiej do domu.

Lepsze to niż straszenie karą, mówienie do dziecka, że jest niegrzeczne lub przekupywanie go.

Warto dziecko traktować poważnie, mówiąc mu np.

Widzę, że ta zabawka bardzo Ci się podoba i ją chcesz kupić. Chcę, żebyś posłuchał czegoś co jest dla mnie ważne. Czuję się już dziś bardzo zmęczona. Chcę już wrócić do domu i dlatego mam prośbę:

odłóżmy już zabawkę i chodźmy do domu. Co Ty na to?

Może dziecko zechce ją mieć jeszcze na czas aż dojdziecie do kasy i tak się umówicie, że tam ją odłoży. Może zapytasz, co on na to, by w domu pomyśleć, czy tą zabawkę na pewno chce. Może jeszcze coś innego?

Jedno co jest dla mnie ważne i o co chcę siebie sama prosić, to to, bym pamiętała o tym by mówić o sobie, o tym co czuję, czego chcę, o tym by brać też pod uwagę dziecko czy innego człowieka. Wtedy mam większą szansę na uniknięcie ocen, nieprzyjemnych epitetów, podniesionego głosu czy nawet krzyku.

Kidy mówię o sobie i swoich potrzebach zwiększam szansę na kontakt i bliską relację w zamian za dystans, zerwane relacje, oceny, osądy, kary, przekupstwa, groźby.

Może dzięki temu uniknę takich raniących słów jak:

jesteś niegrzecznym dzieckiem

- w zamian mówię: "Chcę łatwo i szybko zrobić zakup"
 
przestań bo dostaniesz karę
- w zamian mówię: "Chcę, żebyś teraz popatrzył na mnie"


już nigdy nie wezmę Cię do sklepu
 - w zamian mówię: "Jest mi bardzo trudno, chcę już wyjść i powiem Ci dlaczego nie kupimy tej zabawki"